door Peter Boel
Er viel veel te beleven in ronde drie op 5 november – alles kwam overigens uit slechts twee matches. Maar één partij sprong ver boven de rest uit: Hugo ten Hertog versloeg de niet misselijke IM Robert Ris met ziedend aanvalsgeweld. Er was gewoon geen concurrentie, zo concludeerden juryleden Thomas Willemze en Frank Erwich snel. De New In Chess Schoonheidsprijs, het boek Chess Endgames for Club Players van Herman Grooten, gaat naar Hugo ten Hertog. Die is dan wel grootmeester, maar ook nog steeds clubspeler!
“Spektakel/koffiehuisschaak, ingeleid door 11…e5,” vonden Willemze/Erwich. Ja, in de stijl van de oude kroeghelden, maar wel helemaal correct! Dat Ris al snel na het (eerste!) stukoffer in de fout ging met 14.Df1 bewees volgens de juryleden hoe moeilijk de stelling al was voor wit. En vergeet u ook niet even te kijken naar zwarts originele openingsspel.
Robert Ris – Hugo ten Hertog
Zukertort Amstelveen-Paul Keres
1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.Pf3 dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.De2

Dit schijnt de enige zet te zijn waarmee wit op voordeel kan hopen. Ten Hertog heeft iets creatiefs voorbereid:
5…Pa6!? 6.Pxf6+ gxf6 7.c3 Dd5!
Dynamisch spel! Wit moet zijn koningsloper wel fianchetteren en daartegen is de tekstzet in combinatie met de volgende twee een prima wapen.
8.g3 Lg4 9.Lg2 0–0–0 10.h3 Lh5! 11.d4
Zwart hoeft niet bang te zijn voor 11.g4 Lg6 12.Ph4 Dd3, maar dit lijkt wel het beste voor wit hier; na 13.Pxg6 Dxe2+ 14.Kxe2 hxg6 15.d4 heeft hij licht voordeel met zijn loperpaar en betere structuur, alhoewel zijn koning in het centrum niet optimaal staat.
11…e5 12.g4

12…exd4!
Niet gedwongen – 12…Lg6 ging ook – maar Ten Hertog is duidelijk geïnspireerd. Nadat wit het stuk heeft genomen zal zijn koning nooit meer een veilige plek vinden.
13.gxh5 d3 14.Df1?
Ontneemt zijn eigen koning een cruciaal veld. Na 14.Dd1 Tg8 15.Kf1 kan wit zich beter verdedigen, evenals na 14.De3, hoewel het zwart is die alle lol heeft na 14…Tg8 15.0–0 Pc7 en 16…Dxh5. Op 16.Kh1 is zelfs 16…Txg2! mogelijk, bv. 17.Kxg2 Lc5 18.Df4 Tg8+ 19.Kh1 Ld6 20.De3 Te8 en wit kan niet alles meer dekken; zijn torens en loper doen niets.

14…Pb4
De engine geeft 14…Db5, maar de tekstzet is ook prima. De witte stelling is niet te houden.
15.Pd4
15.cxb4 Lxb4+ 16.Ld2 The8+ 17.Kd1 Dc4 18.Tc1 Dxa2 kwam niet in aanmerking.
15…Dc4 16.Le3

16…Txd4!
Opnieuw een verpulverende klap, maar ook de enige manier om verder te komen! Wits beste verdedigende stuk wordt uit de weg geruimd. Na 16…Lc5 17.Pb3 The8 18.Pxc5 Dxc5 (18…f5!= is onmenselijk) 19.Kd2 Db5 20.Dd1 wurmt wit zich eruit.
17.Lxd4
17.cxd4 Pc2+ 18.Kd1 Pxa1 loopt snel mat.
17…Pc2+ 18.Kd2 Pxd4
De fraaie pointe. Weer kan wit niet met de c-pion slaan wegens mat. Het meest verbazingwekkende is nog dat wit ook helemaal niets anders heeft; 19…Lh6+ is bijvoorbeeld een sterke dreiging.
19.Le4

19…Pf3+!?
Niet de beste, maar goed genoeg en wel weer de elegantste. Simpeler was 19…Lh6+ 20.f4 Te8 21.Te1 Pe2! en zwart wint na bijvoorbeeld 22.Lxd3 Lxf4+.
20.Ke3 Pe5
Dreigt weer 21…Lc5+.
21.Lf5+ Kb8 22.f4

22…Dc5+!
Weer de sterkste! Het lijkt wel of Ten Hertog die verleidelijke loperschaakjes niet wil geven.
23.Kd2 Pc4+ 24.Kxd3 Dxf5+
En in deze hopeloze stelling koos Ris – sportief – voor de snelle dood:
25.Kxc4 Dd5#

Een waar huzarenstukje!
 
De tweede kandidaat was een partij van een heel ander gehalte. In een gevecht van hoog niveau tussen twee gelouterde grootmeesters nam de witspeler ‘ineens’ een opmerkelijke beslissing.
Viacheslav Ikonnikov – Predrag Nikolic
HWP Sas van Gent-LSG IntelliMagic

In een echte Ikonnikov-partij had Slava met een kleine combinatie een pion gewonnen, maar is het nog iets met die ongelijke lopers?
29.Txd4!? exd4 30.e5
Nog ongelijker! Zwart houdt slechts zwakke pionnen over en zijn toren heeft geen entree in de witte stelling. En toch – je moet er maar op komen! Een intuïtief offer volgens het koppel Erwich/Willemze, maar zo dadelijk zien we een klein vlekje.
30…f6 31.Kd3 fxe5 32.fxe5

32…Kf8
32…a5! was hier nog wel goed voor remise. Zwart moet b3-b4 niet toelaten, en dit is wat Ikonnikov hier had moeten spelen.
33.Kxd4?! Ke7? 34.b4

En nu is het helemaal uit. Wit speelt gewoon zijn a-pion op en dan zijn koning; de toren heeft geen enkel veld op de zesde rij.
34…Tc8 35.Lxa6 Tc2 36.a4 Tg2
Wanhoop, maar nu zijn de damevleugelpionnen, in combinatie met de e-pion, te snel.
37.a5 Txg3 38.Lb7 Ta3 39.a6 Kd7 40.b5 Kc7 41.e6 g3

42.b6+
Ook 42.e7 won.
1-0
 
De winnaar van ronde 1 haalde opnieuw de shortlist. “Een prima partij van de witspeler, maar we missen iets extra’s.”
Sybolt Strating – Evert Rademakers
Zukertort Amstelveen-Paul Keres
1.d4 g6 2.c4 Lg7 3.Pf3 d6 4.g3 c5 5.d5 Pf6 6.Pc3 0–0 7.Lg2 e6 8.0–0 exd5 9.cxd5 Te8 10.Lf4 Lf5 11.Ph4 Lg4 12.h3

12…Ph5! 13.Lc1
Te overwegen viel hier 13.hxg4 Pxf4 14.gxf4 Dxh4 15.e3 of 13.Lxd6 Lxe2 14.Pxe2 Dxd6 15.Pc3, beide met een klein voordeeltje.
13…Ld7 14.a4 Pa6 15.Pf3 Pb4
Hebben we hier te maken met het beroemde Hartoch-paard dat beter ‘terug naar het hotel’ (Donner) had kunnen gaan? Goed leek hier 15…c4 om het paard op c5 te zetten.

16.g4 Pf6 17.Pd2?! a6?
Wit had beter 16.Pd2 zonder g3-g4 kunnen spelen, want hier had zwart een vervaarlijke tegenstoot: 17…h5! 18.g5 Pfxd5! 19.Pxd5 Pxd5 en nu verliest 20.Lxd5 na 20…Dxg5+ 21.Lg2 Lxh3. Maar nu kan wit onaangename druk ontwikkelen tegen d6:
18.Pc4 Dc7 19.Lf4 Lf8 20.Lg5 Lg7 21.Dd2 b5

22.Df4!
Strating gaat recht op het doel af.
22…bxc4 23.Lxf6 Lxf6 24.Dxf6 Tad8 25.Tad1
Dekt d5, zodat Pc3 kan spelen.
25…Lc8 26.Pe4 Te5

27.f4! Pxd5
Ook op 27…Txd5 volgt 28.Dh4! met een moordende aanval.
28.Dh4 Txe4
Anders natuurlijk 29.Txd5.
29.Lxe4 Pe3
Zo blijft zwart materiaal voor, maar zijn koningsvleugel ligt er kaaltjes bij. Wit kan direct doorstomen:
30.f5 d5 31.f6!
Dreigt mat in twee op g7. Daartegen is er maar één remedie, maar die leidt tot versnippering van de zwarte koningsvleugel:
31…h5 32.gxh5 Pxf1 33.Txf1
Alle tijd!
33…dxe4 34.hxg6 fxg6 35.f7+ Kg7 36.Df6+ Kh7

37.Tf4
En zwart kon niet veel meer na het gedwongen dameoffer 37…Dxf4 38.Dxf4 Lf5 39.Dc7 Tf8 40.Dxc5 Txf7 41.Dxc4 Tf6 42.b4 Te6 43.Dc7+ Kh6 44.b5 axb5 45.axb5 1-0
 
Hetzelfde (“een mooi offer, maar vrij standaard en dus iets te mager”) gold voor de volgende partij.
Niels Ondersteijn – Gijs IJzermans
Paul Keres-Zukertort Amstelveen
1.d4 Pf6 2.c4 c5 3.d5 b5 4.Dc2 bxc4 5.e4 e6 6.Pc3 exd5 7.exd5 d6 8.Lxc4 Le7 9.Pf3 0–0 10.h3 Pbd7 11.0–0 Pb6 12.b3
Alles volgens bekende geweigerde Benko-stramienen. Hier of op één van de volgende zetten was …Te8 misschien iets handiger.
12…Tb8 13.Te1 Pxc4 14.bxc4 Dd7?! 15.Lg5
Sterk was de manoeuvre Pc3-e2-g3 geweest.
15…h6 16.Lh4 La6?
Aangewezen was nog steeds 16…Te8 of desnoods 16…Ld8. Nu is het in één klap mis, en Ondersteijn mist zijn kans niet.

17.Txe7! Dxe7 18.Te1 Dd7
Ook 18…Dd8 is niets na 19.Pe4 g5 20.Pexg5! (nog wat dwingender dan 20.Pfxg5 Pxe4 21.Txe4) 20…hxg5 21.Lxg5 en nu bijvoorbeeld 21…Lc8 22.Dc3 Kg7 23.Te4 en het f6-paard sneuvelt toch, met beslissende aanval.
19.Lxf6 gxf6 20.Pe4 Df5 21.Dc3 Kg7

Dit kan nooit goed aflopen; de dame plus twee paarden zijn te sterk.
22.Pg3 Dg6
Anders direct 23.Ph5+.
23.Ph4 Dh7 24.Ph5+ Kh8 25.Dxf6+ Kg8 26.Pf5 Tfe8 27.Pxh6+ 1-0
 
De volgende zege van een sterke IM op een andere was ook mooi, maar miste ook dat ‘nous savons quoi’ van het Ten Hertog-grootmeesterstuk.
Edwin van Haastert – Koen Leenhouts
LSG IntelliMagic-HWP Sas van Gent
1.e4 e5 2.Pf3 d6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 Le7 6.Lc4 0–0 7.0–0 c6 8.Te1 b5 9.Ld3 b4 10.Pce2 Te8
Een beetje langzaam; natuurlijker ziet 10…c5 11.Pf3 Pc6 eruit. Maar Koen wil blijkbaar zijn damevleugelpionnen flexibel houden.
11.Pg3 g6 12.Lg5

12…Pg4?!
Het gaat van kwaad tot erger met de zwarte stelling: ruil zou zijn taak moeten verlichten, maar niet als daarmee de damevleugel onontwikkeld blijft. Opnieuw leek 12…c5 en 13…Pc6 het kleinere euvel.
13.Lxe7 Dxe7 14.Dd2 Ld7 15.Pf3 Pe5 16.Le2
Edwin blijft rustig spelen en richt zich nu op de zwakke pion op d6.
16…Pxf3+ 17.Lxf3 a5 18.Tad1 Le6

19.Pf5!
Tijd om toe te slaan! Met deze ‘stukkenruil’ wordt de zwarte koningsvleugelstructuur aan flarden gescheurd.
19…gxf5 20.exf5 d5 21.fxe6 fxe6 22.Dh6 Pd7 23.Lh5 Df6
Als de toren wijkt, valt e6. Van Haastert kon nu gewoon de kwaliteit pakken en dat leverde in het eindspel geen problemen meer op:
24.Dxf6 Pxf6 25.Lxe8 Txe8 26.Te3 e5 27.a3 d4 28.Tg3+ Kf7 29.axb4 axb4 30.Ta1 Ke6 31.Ta4 Pe4 32.Th3 b3 33.cxb3 Pc5 34.Ta5 Kd6 35.b4 Pe6 36.Txh7 d3 37.Kf1 Tb8 38.b5 Pd4 39.Th6+ Kc7 40.Ta7+ Kb6 41.Ta3 d2 42.Ta1 e4 43.Td1 1-0